Πολιτικό σύστημα και η θέση της Ελλάδας

Η ελληνική κυβέρνηση έχει επιδοθεί σε μια δύσκολη και σκληρή διαπραγμάτευση με στόχο την αναχαίτιση της πολιτικής λιτότητας και την υποτίμηση της χώρας στον διεθνή καταμερισμό εργασίας που αυτή συνεπάγεται. Το θετικό αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης θα σημάνει τον «ξαφνικό θάνατο» για τις δυνάμεις που ταύτισαν την πολιτική τους ύπαρξη με τη λογική του μνημονιακού μονοδρόμου.

Σε αντίθεση με την τρέχουσα ρητορική, δεν είναι οι αντιμνημονιακές δυνάμεις αυτές που ταύτισαν την ύπαρξή τους με τα Μνημόνια, αλλά οι μνημονιακές. Η οριστική αποδιάρθρωση των μνημονιακών παρατάξεων είναι γεγονός κεφαλαιώδους σημασίας για την πολιτική ζωή του τόπου, καθώς θα σημάνει την έναρξη διαδικασιών ώστε η συντηρητική και η κεντρώα παράταξη να επανέλθουν σε μια πολιτική συμπεριφορά και ρητορική που συνάδει με τον σεβασμό στις ανάγκες της πλειοψηφίας των πολιτών, του δημόσιου συμφέροντος και των δημοκρατικών διαδικασιών.

Ενδειξη για τη θέση που βρίσκεται μια χώρα στον διεθνή καταμερισμό εργασίας είναι και η ποιότητα της δημοκρατίας, η οποία αποτυπώνεται στη λειτουργική σύζευξη μεταξύ πολιτικών δυνάμεων και κοινωνικών αναγκών. Η μνημονιακή περίοδος διέρρηξε βίαια τη σχέση πολιτικού συστήματος και κοινωνίας, οδηγώντας το πρώτο στην κυνική ευθυγράμμιση με τα συμφέροντα των ελίτ, τη δεύτερη στην υποστήριξη του ΣΥΡΙΖΑ και τη χώρα σε βαθιά υποβάθμιση. Η νέα κυβέρνηση μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης ώστε να αποκατασταθεί η σχέση πολιτικού συστήματος και κοινωνίας στον βαθμό που επιβάλλει -με την καλή έννοια- στις άλλες πολιτικές δυνάμεις την εκ νέου σύζευξή τους με την κοινωνία. Αλλά αυτό πρέπει να γίνει με διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι στο παρελθόν, διότι η διάβρωση αυτής της σχέσης την περίοδο της «ανάπτυξης» διαμόρφωσε εν πολλοίς τις συνθήκες για τη μνημονιακή υποβάθμιση της χώρας.

Η ανάκτηση του κύρους της χώρας δεν περνάει μόνο μέσα από τη σκληρή διαπραγμάτευση, αλλά και από τη διεύρυνση μιας διαφορετικής νοοτροπίας σοβαρότητας, σχεδιασμού, δημοκρατικής λειτουργίας και σεβασμού του δημόσιου συμφέροντος, στον αντίποδα της κατεστημένης νοοτροπίας των «κολλητών», των «αρπαχτών», των πελατειακών σχέσεων, της περιφρόνησης των δημοκρατικών θεσμών και της ακραίας αυθαιρεσίας της εγχώριας ολιγαρχίας.

Δημοσιεύθηκε στο «Έθνος» τη Δευτέρα 23-3-2015

Οικονομική ανάκαμψη και αλλαγή νοοτροπίας

Η νέα ελληνική κυβέρνηση θα δοκιμαστεί σε πάρα πολλά πεδία. Ένα κρίσιμο πεδίο είναι η αντιμετώπιση χρόνιων παθογενειών του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Ίσως αυτό το πεδίο να είναι το πιο δύσκολο στοίχημα για την κυβέρνηση. Πιο δύσκολο και από τη γεμάτη κινδύνους διαπραγμάτευση με τους εταίρους.

Στο πρόγραμμά της, συνήθως, τονίζεται το στοιχείο της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ανάγκης αντιμετώπισης εξευτελιστικών συνθηκών διαβίωσης συμπατριωτών μας, της ανάγκης να ελαφρυνθούν τα φτωχά και μεσαία στρώματα που έχουν περιέλθει σε ασφυξία κ.ά.

Όμως, η κοινωνική δικαιοσύνη, ο ριζικός αναπροσανατολισμός της παραγωγής και της οικονομίας και η πραγματική δημοκρατία, αποτελούν σήμερα τους απαραίτητους όρους, ώστε να μπορέσει η ελληνική κοινωνία να διαμορφώσει προϋποθέσεις ευημερίας. Δεν πρόκειται για «πολυτέλειες» περασμένων εποχών «παχιών αγελάδων» που δεν μπορούν να γίνουν ανεκτές στο σημερινό σκληρό παγκόσμιο περιβάλλον, όπως ακούμε, αλλά αντιθέτως αποτελούν τους όρους για τη θετική πορεία της ελληνικής κοινωνίας σε αυτό το περιβάλλον.

Η ενίσχυση της καταναλωτικής δυνατότητας των φτωχών και μεσαίων στρωμάτων (είτε μέσω φοροελαφρύνσεων, είτε μέσω στήριξης των εισοδημάτων) τονώνει την εσωτερική ζήτηση, διαμορφώνοντας προϋποθέσεις για την επανεκκίνηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων κι όχι μόνο. Η γενναία απομείωση προστίμων και προσαυξήσεων για οφειλές σε κράτος, τράπεζες κ.τ.λ. και η λειτουργική ρύθμιση των οφειλών, δίνει τη δυνατότητα να επανενταχθούν στην οικονομική λειτουργία μεγάλα τμήματα του παραγωγικού ιστού.

Στον αντίποδα, η μνημονιακή στρατηγική για την ανάπτυξη, στηρίζεται στη πτώση του εργατικού κόστους και της εσωτερικής κατανάλωσης και τη συρρίκνωση της μικρομεσαίας παραγωγής.

Ταυτόχρονα, η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να αναμετρηθεί με την κυρίαρχη «επενδυτική» νοοτροπία που οδήγησε, εν πολλοίς, στα σημερινά δεινά. Αναφέρομαι στη νοοτροπία των «αεριτζήδων» και των «κολλητών» που παρασιτούν χωρίς να προσφέρουν καμία σοβαρή υπηρεσία στην κοινωνία, αδιαφορώντας πλήρως για τις μακροπρόθεσμες παραγωγικές και όχι μόνο συνέπειες. Αναφέρομαι στη νοοτροπία του κλειστού «κλαμπ» το οποίο έχει προνομιακή πρόσβαση στα δημόσια ταμεία και το οποίο καθορίζει το είδος και τη ποιότητα των επενδύσεων, με κριτήρια όπως τα παραπάνω. Η επενδυτική ξηρασία δεν οφείλεται στις εργατικές ή περιβαλλοντικές πρόνοιες αλλά στο τριτοκοσμικό καρτέλ που απομυζά πόρους και απαξιώνει τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας.

Απέναντι σε αυτές τις ανώριμες και ασόβαρες νοοτροπίες, η κυβέρνηση πρέπει να αντιπαραθέσει μια νοοτροπία υπευθυνότητας, σεβασμού του δημόσιου συμφέροντος, εργατικότητας, αφοσίωσης και, προπαντώς, σοβαρότητας και συντεταγμένου μακροπρόθεσμου σχεδιασμού.

Το ισχυρότερο όπλο και η μεγαλύτερη πλουτοπαραγωγική πηγή της Ελλάδας είναι το ανθρώπινο δυναμικό και ιδιαίτερα οι νέοι και οι νέες. Για την αξιοποίησή του απαιτείται ένα στρατηγικό αναπτυξιακό σχέδιο, που επενδύει στην υψηλή ειδίκευση, στη γνώση, την καινοτομία και τη ποιότητα και όχι στη φθηνή, ανειδίκευτη εργασία.

Για μια σειρά ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους, τεράστιοι πόροι έχουν επενδυθεί στην ανάπτυξη (μορφωτική, πολιτισμική, πολιτική κ.ο.κ.) των πολιτών. Οι Έλληνες πολίτες φέρουν τεράστιο απόθεμα δυνατοτήτων παρά τη λυσσαλέα επιχείρηση υποβάθμισής τους σε όλα τα επίπεδα τις τελευταίες δεκαετίες.

Απελευθερώνοντας τη χώρα από τους «κολλητούς», εμπεδώνοντας έναν παραγωγικό σχεδιασμό, όπου το πρώτο ρόλο θα έχουν οι πολίτες και οι δυνατότητές τους και συντονίζοντας τη δική τους δραστηριότητα, η Ελλάδα θα είναι σε θέση να αξιοποιήσει στο μάξιμουμ τις, ενσωματωμένες στους ανθρώπους, δεξιότητες και ικανότητες, ώστε να βγούμε πραγματικά, κι όχι στα «χαρτιά», από την κρίση.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Finance & MarketsVoice», την Πέμπτη 19 Μαρτίου 2015.

Η αναπτυξιακή διάσταση του προγράμματος της ΔΕΘ

Συνήθως, όταν γίνεται λόγος για το πρόγραμμα της ΔΕΘ τονίζεται το στοιχείο της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ανάγκης αντιμετώπισης των εξευτελιστικών συνθηκών διαβίωσης συμπατριωτών μας, της ανάγκης να ελαφρυνθούν τα φτωχά και μεσαία στρώματα που έχουν περιέλθει σε ασφυξία κ.ο.κ.

Ωστόσο, το πρόγραμμα της ΔΕΘ διέπεται από μια συγκεκριμένη λογική για την οικονομική ανάκαμψη, έναν συνεκτικό τρόπο για να βγει η ελληνική οικονομία από τη μακρόχρονη πλέον ύφεση/στασιμότητα. Η ενίσχυση της καταναλωτικής δυνατότητας των φτωχών και μεσαίων στρωμάτων (είτε μέσω φοροελαφρύνσεων είτε μέσω στήριξης των εισοδημάτων) τονώνει την εσωτερική ζήτηση, διαμορφώνοντας προϋποθέσεις για την επανεκκίνηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και όχι μόνο. Η γενναία απομείωση προστίμων και προσαυξήσεων για οφειλές σε κράτος, τράπεζες κ.ο.κ. και η λειτουργική ρύθμιση των οφειλών δίνει τη δυνατότητα να επανενταχθούν στην οικονομική λειτουργία μεγάλα τμήματα του παραγωγικού ιστού.

Η βασική ιδέα είναι ότι θα βγούμε από την οικονομική δυσπραγία στηριζόμενοι κατά κύριο λόγο στην εσωτερική ζήτηση και στις μικρής και μεσαίας κλίμακας παραγωγικές μονάδες. Η μνημονιακή στρατηγική για την ανάπτυξη αντιθέτως στηρίζεται στη σαρωτική μείωση αυτών των μονάδων και τη συγκέντρωση κεφαλαίου σε μεγάλες επιχειρήσεις με εξαγωγικό προσανατολισμό. Η μνημονιακή καταστροφή επομένως δεν ήταν ένα ατύχημα αλλά μια στρατηγική επιβολής ενός τριτοκοσμικού αναπτυξιακού μοντέλου που στηρίζεται στην πτώση του εργατικού κόστους και της εσωτερικής κατανάλωσης και τη συρρίκνωση της μικρομεσαίας παραγωγής.

Είναι προφανές ότι η αποφασιστική προώθηση του προγράμματος της ΔΕΘ σχετίζεται με το κορυφαίο ζήτημα της οικονομικής ανάκαμψης. Είναι επίσης δεδομένο ότι ακόμη και η ανεμπόδιστη εφαρμογή του δεν θα είχε άμεσα θεαματικά αποτελέσματα, καθώς η αλλαγή πλεύσης της πραγματικής οικονομίας έχει τους δικούς της χρόνους. Γίνεται αντιληπτό ότι η προσπάθεια των εταίρων να αποδυναμώσουν την εφαρμογή του πλήττει την ελληνική οικονομία με σοβαρές συνέπειες στην προσπάθεια ανόρθωσής της που έχει γίνει πλέον επιτακτική. Η εμμονή τους και σε μια αποτυχημένη συνταγή υποθηκεύει την ελληνική οικονομία και η ελληνική πλευρά είναι υποχρεωμένη να μην επιτρέψει μια τέτοια εξέλιξη.

Δημοσιεύθηκε στο «Έθνος» 9-3-2015