Η ψηφιακή τεχνολογία διευρύνει το κοινωνικό πεδίο, ανοίγοντας παράλληλα και νέα πεδία πολιτικής. Οι αντιθέσεις που διαπερνούν το κοινωνικό σώμα μεταφέρονται στη νέα σφαίρα της διαδικτυακής κοινωνικότητας. Η σύγκρουση ανάμεσα στις δύο λογικές, ανάμεσα στην εμπορευματοποίηση, στον ανταγωνισμό και στο κέρδος από τη μία και στη νοοτροπία των κοινών αγαθών, της συνεργασίας και της δημοκρατίας από την άλλη αναδύεται -με ειδικά χαρακτηριστικά βεβαίως- και στον ψηφιακό κόσμο. Συνεπώς, η πολιτική στρατηγική της Αριστεράς και το πρόγραμμα μιας αριστερής κυβέρνησης οφείλουν να επεκτείνονται και στα ζητήματα που σχετίζονται με τη σύγκρουση των δύο λογικών στον ψηφιακό κόσμο.
Σχηματοποιώντας με πολύ συνοπτικό και ελλειπτικό τρόπο θα λέγαμε ότι υπάρχουν τέσσερα βασικά μέτωπα:
– Παραβίαση των δικαιωμάτων, των ελευθεριών και εν τέλει της ιδιωτικότητας των πολιτών από την κρατική εξουσία. Έλεγχος των πληθυσμών και πολιτικών αντιπάλων, επιβολή και αποδοχή της έννοιας της επιτήρησης πτυχών της ζωής που στο παρελθόν δεν ήταν καν νοητή.
– Περιορισμοί στο Διαδίκτυο και έλεγχος της πληροφορίας.
– Συλλογή, κατοχή, αξιοποίηση και εν τέλει εμπορευματοποίηση προσωπικών δεδομένων από μεγάλους επιχειρηματικούς κολοσσούς. Αποκλειστική αξιοποίηση μαζικών δεδομένων και εξατομικευμένη χρήση τους με σαφή παραβίαση της ιδιωτικότητας και της κυριότητας επί των προσωπικών δεδομένων με ποικίλες προεκτάσεις (εργοδοσία, ασφαλιστικές εταιρείες κ.ο.κ.).
Βασικές πτυχές μιας αριστερής πολιτικής στρατηγικής σε αυτά τα μέτωπα είναι:
– Ενδυνάμωση των κοινοτήτων που αντιμάχονται την κρατική και εταιρική στρατηγική ελέγχου του Διαδικτύου και εμπορευματοποίησης της πληροφορίας. Ενδυνάμωση κοινοτήτων και «ανοικτών» διαδικασιών με σκοπό τη διεύρυνση της συνεργατικής λογικής τόσο στην παραγωγή λογισμικού όσο και στη χρήση του διαδικτύου.
– Αλληλεγγύη σε όσους αντιστέκονται στην καταστρατήγηση θεμελιωδών δικαιωμάτων και στην επιβολή μιας ολοκληρωτικού τύπου επιτήρησης.
– Προώθηση νομοθετικών/θεσμικών ρυθμίσεων για τον περιορισμό στην καταγραφή προσωπικών δεδομένων, την κατοχύρωση του δικαιώματος στην κρυπτογράφηση των επικοινωνιών, τον διαφανή τρόπο καταγραφής και την ισοτιμία στη χρήση τους, τον περιορισμό στη χρήση τους για εμπορευματικούς σκοπούς, τη διατήρηση της κυριότητας των δεδομένων στους χρήστες κ.ο.κ.
– Προώθηση ελεύθερου λογισμικού στη δημόσια διοίκηση και στο κράτος, ανάπτυξη των σχετικών κλάδων (π.χ. κρυπτογραφία) στη βάση ενός δημοκρατικού σχεδιασμού, με στόχο την προστασία των πολιτών και τη διεύρυνση της λογικής των κοινών αγαθών.
– Προώθηση ενός δημόσιου σχεδιασμού -στο πλαίσιο της παραγωγικής ανασυγκρότησης- στη βάση της συνέργειας δημόσιων δομών και οργανισμών με συνεταιρισμούς στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας.
– Πανευρωπαϊκός και παγκόσμιος συντονισμός δράσης με τα κινήματα και τους φορείς που κινητοποιούνται για την αναχαίτιση ρυθμιστικών πλαισίων που επιχειρούν να πραγματώσουν τον εταιρικό και κρατικό έλεγχο του Διαδικτύου (ACTA, SOPA, συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ΗΠΑ – Ε.Ε. κ.ο.κ.).
– Προώθηση της σχετικής ατζέντας σε ευρωπαϊκό επίπεδο δίπλα σε ζητήματα της δημοσιονομικής πολιτικής, της νεοφιλελεύθερης αρχιτεκτονικής της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. κ.ο.κ.
Στόχος μιας αριστερής παρέμβασης -πέρα από την ανάδειξη της κοινής μήτρας των πολιτικών που προωθούνται αλλά και της πρακτικής των κρατών και των εταιρειών στον ψηφιακό κόσμο με τις νεοφιλελεύθερες επιλογές στην πραγματική ζωή – πρέπει να είναι η καταπολέμηση του φόβου αναδεικνύοντας τη θετική διάσταση των αντιστάσεων στον ψηφιακό κόσμο, της αξιοποίησης των τεχνολογιών στην οργάνωση των αντιστάσεων και των αντιπαραδειγμάτων, αλλά και της αδυναμίας των κρατούντων να ελέγξουν πραγματικά τους πληθυσμούς παρά τις προσπάθειές τους.
Ένας άλλος στόχος είναι η ανάδειξη μιας πιο σφαιρικής προσέγγισης στα ζητήματα αναφορικά με την προστασία της ιδιωτικότητας. Οι αξιώσεις των πολιτών σχετίζονται και με τον έλεγχο κρίσιμων πόρων και εν τέλει τη δικαιοδοσία επί κρίσιμων αποφάσεων για το μέλλον της κοινωνίας. Με άλλα λόγια, δεν μας ενδιαφέρει μόνο να μη μας παρακολουθούνε, να μην παραβιάζεται ο τόπος της ιδιωτικής μας ζωής, μας ενδιαφέρει να έχουμε και λόγο για τους σκοπούς για τους οποίους αναπτύσσονται νέες τεχνολογικές εφαρμογές. Η έννοια των δικαιωμάτων για εμάς δεν πρέπει να έχει μόνο αρνητική διάσταση -προστασία «από τα έξω», από το κράτος, τις εταιρείες κ.ο.κ.-, αλλά να έχει και μια θετική διάσταση παρέμβασης «προς τα έξω»: θέλουμε να έχουμε λόγο για αυτά που επηρεάζουν τις συνθήκες μέσα στις οποίες διάγουμε τον βίο μας. Το ίδιο ισχύει και σε άλλα πεδία: για παράδειγμα, δεν θέλουμε μόνο να έχουμε δικαίωμα στη δουλειά ή την Υγεία, θέλουμε να έχουμε λόγο για το πώς οργανώνεται η εργασία και η παραγωγή, αλλά και η παρεχόμενη Υγεία. Στην περίπτωση της ψηφιακής τεχνολογίας, οφείλουμε να έχουμε μια στρατηγική μετασχηματισμού του κατεστημένου σήμερα προσανατολισμού ανάπτυξης στον ψηφιακό τομέα από τεχνολογίες επιτήρησης και ελέγχου για εμπορευματικούς και κατασταλτικούς σκοπούς σε τεχνολογίες που επιτρέπουν τη συμμετοχή, τον κοινωνικό έλεγχο και τον δημοκρατικό σχεδιασμό.
Η αριστερή πολιτική στρατηγική και σε αυτόν τον τομέα οφείλει να είναι πολυεπίπεδη και η δουλειά μιας πολιτικής δύναμης είναι να συμπυκνώσει αυτή την παρέμβαση σε κεντρική πολιτική. Δεν μπορούμε να έχουμε λόγο για τον προσανατολισμό αν δεν ελέγχουν οι πολίτες τις δημόσιες δομές εκείνες που θα ήταν σε θέση να ορίσουν κατευθυντήριες γραμμές έρευνας και παραγωγής. Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά σε μια περίοδο με πολλές δυνατότητες: α) ευρεία συμμαχία απέναντι στην κρατική και εταιρική αυθαιρεσία και επιχείρηση σφετερισμού ενός κοινού αγαθού. Το έδαφος των δικαιωμάτων είναι ένας προνομιακός τόπος συμμαχίας της Αριστεράς με φιλελεύθερης προέλευσης τμήματα της κοινωνίας, διευρύνοντας τη στοχοθεσία στην κατεύθυνση του κοινωνικού και δημόσιου ελέγχου των δυνατοτήτων που ανοίγονται μπροστά μας, β) ατομική και συλλογική δραστηριότητα αντίστασης που παράγει συγκλονιστικά γεγονότα και γ) ενδυνάμωση πολιτικών δυνάμεων σε όλο τον κόσμο αλλά και στη χώρα μας που υπό προϋποθέσεις είναι σε θέση να πλήξουν τον κεντρικό προσανατολισμό και να θέσουν μια διαφορετική λογική ως συνολική εναλλακτική προοπτική και στα θέματα της ψηφιακής τεχνολογίας και του Διαδικτύου.
Ανδρέας Καρίτζης 